LINKE LINK! : de Norgron-pijpleiding van Groningen naar Norg
Mijnbouwschadeproblematiek getransporteerd van Groningen naar Noord-Drenthe
(maart 2020)
Een wordt langzaam wakker
Terug kijkend op 2019 kunnen we constateren, dat ook de inwoners van Een zich eindelijk bewust lijken te worden van de risico’s en gevaren, die het zeer intensieve gebruik van de UGS-Norg met zich meebrengt in onze regio.
Tot voorjaar vorig jaar kon je hier geregeld de volgende uitspraak horen : “Ik heb wel scheuren, maar of het aan de gasopslag ligt ??……..”Best opmerkelijk dat door zeer velen de link nog steeds niet gelegd werd. Het kwartje leek maar niet te willen vallen…. Een club van verontruste burgers (o.a. gedupeerden en schademelders) in Steenbergen trekt al sinds 2014 aan de bel ! En zij meldden toen al schade (moest nog direct bij de Nam toen). Zie voor meer info hun website: www.steenbergen-barst.nl
Zoals ik al vaak schreef : van 1997 (in gebruik name van het lege Norger gasveld als ondergrondse gasopslag) tot 2014 werd er “slechts” 3 miljard kuub gas in de UGS geïnjecteerd. In die periode nauwelijks of geen mijnbouwschade. In 2014 geeft de toenmalige minister van E.Z., Henk Kamp (VVD) toestemming om er 7 miljard kuub op te slaan ! De Nam zelf beweerde, dat er wel 9 miljard ingepompt zou kunnen worden!
Vanaf 2014 begint de ellende. De eerste schademeldingen komen los. Dat moest toen nog direct bij de Nam. Alle meldingen werden door hen resoluut van tafel geveegd. Ook bij het latere Centrum Veilig Wonen (het CVW in Appingedam) werden schademeldingen uit de buurt van de UGS Norg aanvankelijk gebagatelliseerd. Veel schademelders waren gefrustreerd en voelden zich bedonderd, toen later bleek, dat de Nam de grote aandeelhouder was van het CVW. En zelfs nog miljoenen verdiende aan het CVW. Net als vaste adviesinstanties van de Nam als architectenbureau Witteveen & Bos in Deventer, Arcadis en natuurlijk de vele schadeopnemers, taxateurs .rapporteurs etc. etc.).
De TCMG en de “omgekeerde bewijslast “
Sinds maart 2017 is er een aanzienlijke verbetering in de schadeafhandeling. De Nam wordt eindelijk terecht uit de schadeprocedure gehaald als schade-beoordelaar. Zij keurden eigenlijk als slager hun eigen (bedorven) vlees…… Mijnbouwschade moet nu gemeld worden bij de TCMG: de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen. Dankzij inspanning van de gemeenten Noordenveld en Westerkwartier valt de UGS-Norg-regio ook onder deze procedure, omdat we (letterlijk en figuurlijk ) direct gelinkt zijn aan het Gronings gaswinningsgebied. De TCMG is een “publiek lichaam”, betaald door de overheid, maar met een onafhankelijke status. Het melden van schade is veel eenvoudiger geworden. Het kan o.a. digitaal via hun website : www. schadedoormijnbouw.nl . Bij meldingen bij het TCMG is nu sprake van “omgekeerde bewijslast”. Gedupeerden hoeven (als ze op of dichtbij de UGS wonen) niet meer te bewijzen, dat het aan de mijnbouwactiviteiten van de Nam ligt. De Nam heeft nu de plicht aan te tonen, dat de schade niet door hen is veroorzaakt. En binnen zo’n 6 kilometer van de UGS valt een gedupeerde onder het zogenaamde “wettelijke bewijsvermoeden” (raar begrip, maar u kan het terug vinden in de Wet wettelijk bewijsvermoeden……). Terecht wordt er recentelijk geëist door o.a. verontruste omwoners van kleine gasvelden in Drenthe, om de omgekeerde bewijslast voor heel Drenthe te laten gelden. Een volstrekt terechte eis, volgens mij.
Door de TCMG wordt schade fatsoenlijk opgenomen en er wordt doorgaans faire rapportage opgemaakt. Ook de schadevergoedingen lijken redelijk. Maar op termijn kan dat gedupeerden wel tegen gaan vallen…..Maar daarover later. Verder gaat de behandeling van schademeldingen nog steeds veel tijd kosten. De TCMG wordt er onder bedolven. Er liggen nog zo’n 17.000 meldingen “op de plank”. Moeilijke gevallen (o.a. bedrijven) worden geregeld op de lange baan geschoven.
De begrippen “schadeherstel” en “versterking”
Bij de schadeafhandeling is het belangrijk dat een gedupeerde zich bewust is van het door de TCMG geforceerd-gehanteerde verschil tussen de begrippen schadeherstel en versterking. De TCMG richt zich uitsluitend op schadeherstel: het cosmetisch wegpoetsen van schade. Kort gezegd : het vullen van scheuren met 2-componenten-specie of epoxy-lijm. En daarna eventueel weer een stuclaagje, als er sprake was van stucwerk. Deze insteek schiet natuurlijk schromelijk tekort bij ernstige schade aan een woning of boerderij! In de provincie Groningen wordt wel de term “versterking” gehanteerd. De aardbevingen zijn daar veel zwaarder dan in onze omgeving, en het begrip veiligheid komt veel eerder om de hoek kijken. Zeer ernstige schade moet daar ook niet bij de TCMG gemeld worden, maar bij de NCG. Deze afkorting staat voor Nationale Coördinator Groningen. Dit instituut is een samenwerkingsverband van de Provincie Groningen en 6 Groningse gemeenten.
Als omwonende van de UGS-Norg kan je helaas geen beroep doen op deze club….. Als je vanwege de UGS-Norg ernstige schade hebt aan je woning (en daarvan zijn er al aardig wat….) of aan je boerderij (wat dacht u van een lekke mestkelder?), dan ben je goed de klos. Dan heb je niet veel aan een vergoeding van 5.000,- of 10.000 euro! Maar ook veel melders van lichte schade, die bijvoorbeeld gebruik hebben gemaakt van de “makkelijke” stuwmeerregeling realiseren zich wellicht in de nabije toekomst, dat de gekregen vergoeding te weinig is voor deugdelijk herstel.
Het blijft uiterst vreemd, dat twee begrippen, die direct in elkaars verlengde liggen (schadeherstel en versterking) bij de schadeafhandeling zo apart worden gezet. Natuurlijk heeft dit alles met financiën te maken….. Klein lichtpuntje misschien voor de toekomst : in een Nieuwsbrief kondigde de TCMG de intentie aan om in de toekomst de twee begrippen meer naar elkaar toe te trekken.
Geleidelijke bewustwording van de bedreiging van onze directe leefomgeving
Hoewel er in de regionale pers al vanaf 2015 met enige regelmaat publicaties waren over de UGS Norg en over door de mijnbouwactiviteiten van de Nam veroorzaakte schade aan woningen, was deze problematiek dus tot voorjaar 2019 nauwelijks een thema in Een.
Een omslagpunt lijkt dan ten lange leste de jaarvergadering van de VPBE (26-03-2019), waar een deel van de vergadering wordt gewijd aan ‘gaswinning & gasopslag’. Hierbij was ook burgemeester Klaas Smid aanwezig. Hij vertelde o.a. over de onbetrouwbaarheid van de Nam, in diens afspraken, communicatie en voorlichting. En over de merkwaardige reacties van ambtenaren van het ministerie van E.Z.K. in de richting van de Gemeente Noordenveld, toen deze in beroep was gegaan bij de Raad van State tegen het vorige opslagplan van de Nam.
Dit was dus het voorzichtige begin van de bewustwording van de bedreiging van een zo intensieve inzet van de UGS-Norg voor onze leefomgeving. Sindsdien opereert ook onder de vlag van de VPBE een werkgroep, met de mooie afkorting TWME oftewel Tijdelijke Werkgroep Mijnbouwschade Een. Deze stelt zich o.a. ten doel ernst en omvang van de schades in Een e.o. te inventariseren, zich te verdiepen in de mijnbouwschadeproblematiek, overleg te voeren met de gemeente, samen te werken met de werkgroep Steenbergen etc. Op de website van www.eencity.nl kunt u meer lezen over de TCMG. En ook kunt u onder een apart hoofdje de artikelen lezen die ik in het afgelopen jaar over dit thema heb geschreven.
Wij schatten als TWME het aantal schademeldingen in Een e.o. op meer dan 80 intussen. In de gemeente Noordenveld zijn er meer dan 450 (in oktober 2019 waren het er nog 260). In de gemeente Westerkwartier heeft het aantal schademeldingen de 1200 gepasseerd (oktober 2019 nog zo’n 850). Het loopt dus vrij snel op. En dit zijn alleen nog de “nieuwe “meldingen bij het TCMG (sinds maart 2017). Het totale aantal “oude” meldingen bij de Nam en het CVW is nooit bekend gemaakt… Van de Nam is geen transparantie te verwachten!
Dweilen met de kraan open
Het is natuurlijk aan elke individuele schademelder, of hij/zij over gaat tot cosmetisch herstel. Bij lichte schade kan ik me er iets bij voorstellen. Maar voor mensen met ernstige schade lijkt het me echter nauwelijks zinvol. Zolang er op deze zeer intensieve wijze misbruik wordt gemaakt van de UGS-Norg,zal schade terugkomen. Juist oude woningen en boerderijen met geen of een slechte fundering, zullen geleidelijk en gestaag “naar de barrebiesjes” gaan. Ook op en rond de UGS-Norg voltrekt zich een “stille ramp in slow-motion”, waarvan menig omwonende zich totaal niet van bewust is…… De enige oplossing is, dat de Nam zou stoppen met het onverantwoorde en risicovolle mijnbouwkundige experiment met de UGS-Norg. En het is de Nederlandse overheid, die de Nam (en dus de Shell en de Exxon) hiertoe zou moeten verplichten. Het is so-wie-so van den gekke, dat in een dichtbevolkt land als Nederland zo onverantwoord geëxperimenteerd wordt met zo’n omvangrijke gasopslag. Op de IGU-lijs (IGU staat voor: International Gas Union) staat de UGS Norg qua grootte en intensiteit van gebruik op nummer 6! De overige Underground Gas Storages (er zijn er wereldwijd 921) hoog op de lijst, zijn gesitueerd in nauwelijks bewoonde gebieden in allerlei uithoeken van de wereld.
Concreet is mijns inziens de enige oplossing, dat het werkvolume van de UGS-Norg terug gaat naar weer 3 miljard kuub (of eventueel 4 miljard). En terug ook naar de oude werkdrukken. En: het voornemen van de Nam om de gasopslag in Grijpskerk te sluiten, lijkt me echt onverstandig. Deze UGS heeft een capaciteit van 3 miljard kuub. Deze zou ook gebruikt kunnen worden voor opslag van laag-calorisch gas uit het Gronings gasveld. En voor de rest zullen we dus aangewezen zijn op het importeren van gas uit bijvoorbeeld Noorwegen en Rusland etc. Zolang echter de huidige mijnbouwpraktijk in de UGS-Norg op de huidige manier doorgaat, blijven ook de schades komen. En wordt dus de mijnbouwschadeproblematiek vanuit Groningen rechtstreeks overgebracht naar Noord-Drenthe en het Westerkwartier.
Jan Klinkenberg