16. Opinie Jan Klinkenberg – Norger Courant 5 maart 2022

Brief van Vijlbrief aan IMG?

Zoals bekend worden bijna alle schademeldingen bij het IMG vanuit onze regio sinds mei 2021 rigoureus afgewezen. Het bestuur van het IMG heeft toen op basis van een veel te smal en voor theoretisch onderzoek van het TNO, geconcludeerd dat de zeer intensieve inzet van de UGS Norg niet zou kunnen leiden tot mijnbouwschade. Een zeer dubieus en prematuur besluit. Het TNO-rapport werd opgesteld door slechts twee wetenschappers, die al dan niet innige banden met de NAM, Shell en Exxon onderhouden. Zij hadden naar verluid een net afgestudeerd doctorandus de theoretische artikelen bij elkaar laten harken. Van het TNO is verder bekend dat het slechts minimaal onafhankelijk onderzoek kan verrichten, vanwege financiële tekorten. Daarmee ligt natuurlijk het gevaar van vraag-gestuurd onderzoek op de loer.

Vraag-gestuurd of onafhankelijk onderzoek?

Vraag-gestuurd onderzoek betekent dat de opdrachtgever al aan de onderzoekers meegeeft wat de conclusie van dat onderzoek moet zijn. Zo hebben directeurs van architectenbureaus, zoals Witteveen & Bos en Arcadis, jaar in jaar uit diensten aan de NAM verleend door hun academische titels te zetten onder controversiële en ondermaatse rapporten. De conclusie was dan altijd dat de NAM niet de veroorzaker kan zijn van welke mijnbouwschade dan ook.
Het IMG gooide het multidisciplinaire onderzoek van het zogenaamde ‘panel van deskundigen’ (januari 2019) enthousiast in de vuilnisbak, en weigerde het wettelijk bewijsvermoeden nog verder toe te passen bij de UGS Norg. IMG-bestuursvoorzitter Bas Kortmann verklaarde plompverloren in mei 2021, dat het IMG niets meer voor Drenthe kon betekenen. Dit, terwijl we onder het Groningen-protocol vallen. Het IMG lijkt op dit punt echt de weg kwijt te zijn. De interne chaos bij het IMG is de laatste tijd steeds zichtbaarder aan het worden. En de zogenaamde bezwarenadviescommissie (BAC) blijft schademelders op arrogante en hautaine manier afschepen en blijft schademeldingen massaal afwijzen.

Frustrerende en blokkerende Blok

De tussentijdse minister van Economische Zaken Stef Blok beweerde, dat hij het zelfstandig bestuursorgaan (ZBO) IMG niet bij zou kunnen sturen, laat staan tot de orde roepen. Maar natuurlijk kan een minister dit wel degelijk doen. De blokkerende Blok wilde echter graag op zijn handen gaan zitten en zaken op de lange baan schuiven. Het zou zijn tijd wel duren.
Oktober 2021 had de Tweede Kamer al een motie aangenomen die de Nederlandse regering verzocht er bij het IMG op aan te dringen om de inperking van het wettelijk bewijsvermoeden weer ongedaan te maken. Blok weigerde vervolgens deze motie uit te voeren. En vervolgens verliet hij gelukkig snel het politieke toneel.

Een alerte Tweede Kamer en een meer betrokken staatssecretaris

Wat heel hoopgevend is: er lijkt recentelijk bij het ministerie van Economische Zaken een andere wind te waaien. Met zowel een minister van D66 (Jetten) als een staatssecretaris Mijnbouw Vijlbrief (ook D66), is er hoop op een serieuzer omgaan met mijnbouwschadeproblematiek in het algemeen. Vorige maand is bij de debatten over de tijdelijke wet Groningen, een serie moties aangenomen over het bijsturen van de schadeafhandeling door het IMG. Vijlbrief trad deze met begrip tegemoet. Opnieuw is er ook een motie aangenomen over het weer toepassen van het wettelijk bewijsvermoeden (ook wel aangeduid als de ‘omgekeerde bewijslast’) bij de UGS Norg. En ook de UGS Grijpskerk kwam uitgebreid aan de orde. Vijlbrief gaf ook aan dat het volstrekt logisch en redelijk was om ook daar de omgekeerde bewijslast in te gaan voeren.

UGS Norg en UGS Grijpskerk in hetzelfde schuitje

De UGS Grijpskerk, met een werkvolume van 3 miljoen kuub gas, is tot nu toe in gebruik als opslag voor hoogcalorisch gas. Er is nu besloten dat het omgebouwd gaat worden naar laagcalorisch gas. Weer met de argumentatie, zoals ook is gebeurd bij het steeds intensiever inzetten van de UGS Norg: ‘het is noodzakelijk om de gaswinning in Groningen versneld af te bouwen’. De situatie van gestapelde mijnbouw is bij Norg en Grijpskerk eigenlijk hetzelfde. Rondom beide gasopslagen liggen in de directe nabijheid verscheidene kleine gasvelden. Deze worden momenteel trouwens versneld leeg getrokken, vanwege de ‘explosieve’ gas-schaarste. In de ondergrond vinden dus allemaal risicovolle processen plaats, zoals het weglekken van gas en het grote drukverschillen in een klein gebied. Hoe dan ook: als het wettelijk bewijsvermoeden bij Grijpskerk wordt ingevoerd, dan is het volstrekt logisch dat het ook bij de UGS Norg weer wordt toegepast. Waar nu alle aandacht naar uitgaat: wat doet Vijlbrief? Roept hij het IMG tot de orde en dwingt hij dit instituut, desnoods met een aanwijzing, om het wettelijk bewijsvermoeden weer toe te passen bij de UGS Norg? De door het IMG gehanteerde ‘trillings-tool’ zal ook moeten stoppen. Niet trillingen vanuit het Groningen-gasveld zijn primair de oorzaak van de ruim 14.000 schademeldingen bij de gasopslag Norg, maar de onverantwoorde, risicovolle mijnbouwactiviteiten van de NAM vanuit Langelo.

Jan Klinkenberg